Lekcja kina. Spowiedź twórczyni filmowej — Joanna Kos-Krauze

Po filmach Dług, Mój Nikifor i Plac Zbawiciela obwołano go najlepszym polskim reżyserem tworzącym na przełomie wieków. Krzysztof Krauze nie szukał poklasku, interesowała go harmonia ze światem i z samym sobą. Joanna Kos-Krauze zadebiutowała u jego boku jako współreżyserka przy Placu Zbawiciela. Ich spotkanie zaowocowało jedną z najbardziej wyrazistych reżyserskich relacji w rodzimym kinie.

Krzysztof Krauze był częstym gościem naszego Festiwalu i darzył Kazimierz Dolny szczególnym uczuciem. Fascynowało go tutejsze światło, atmosfera i artystyczna tradycja miasta. To właśnie w Kazimierzu Dolnym w 2014 roku został pochowany, w miejscu, które traktował jako duchowy azyl.

Krzysztof Krauze, reżyser i scenarzysta, zaczynał jak wielu jego kolegów od dokumentów, bo — jak mówił — najciekawsze było dla niego dotykanie prawdy. Z czasem przeniósł tę filozofię do kina fabularnego, szukając tematów w codziennym życiu pełnym ludzkich dramatów. Cenił niezależność, którą wyniósł ze Studia im. Karola Irzykowskiego, a jego kino zawsze miało wymiar osobisty i społeczny. Krauze realizował filmy w pełni autorskie, a przy tym najwyższej artystycznej próby.

Po Grach ulicznych (1996), thrillerze o wpływach PRL-owskich służb, przyszedł czas na Dług (1999), opowieść opartą na prawdziwej historii dwóch młodych mężczyzn, którzy stali się ofiarami bezwzględnego szantażu i przemocy. Film zdobył Złote Lwy i trzy inne nagrody w Gdyni i na trwałe zapisał się w historii polskiego kina jako mocny moralitet lat transformacji.

Przełomem okazał się Mój Nikifor (2004), cicha, ale poruszająca opowieść o malarzu prymitywiście z Krynicy z brawurową rolą Krystyny Feldman. To właśnie Joanna Kos-Krauze była pomysłodawczynią filmu, drugą reżyserką i scenarzystką, a Mój Nikifor podbił Karlowe Wary (zdobył cztery nagrody, w tym za najlepszy film i reżyserię) i otrzymał cztery nagrody w Gdyni.

Kolejny, Plac Zbawiciela (2006) był pierwszym filmem, który Krauzowie sygnowali wspólnie jako duet reżyserski. Historia młodej rodziny, oszukanej przez dewelopera przerodziła się w bolesny dramat o systemowym zawiedzeniu i rodzinnej katastrofie. Film zdobył siedem nagród w Gdyni.

Ich ostatni wspólny projekt to Ptaki śpiewają w Kigali (2017), którego Krzysztof Krauze nie zdołał ukończyć, pracował przy filmie tylko na początku zdjęć. Po jego śmierci dokończyła go Joanna Kos-Krauze. Film otrzymał trzy nagrody, w tym Srebrne Lwy w Gdyni. To opowieść o ludobójstwie w Rwandzie i życiu w cieniu traumy, kolejny raz ukazująca fascynację Krauzów tematami wykluczenia, pamięci i etycznej odpowiedzialności człowieka.

Retrospektywę Krzysztof Krauze i Joanna Kos Krauze uroczyście otworzy (27 lipca) film Papusza (2013), intymna opowieść o romskiej poetce z genialną rolą Jowity Budnik (muza, przyjaciółka Krauzów, która zagrała w też w Placu Zbawiciela i Ptakach śpiewających w Kigali). Papusza to jedno z najdojrzalszych dzieł Krauzów, z czarno-białymi zdjęciami, poetycką formą i głębokim szacunkiem dla kultury Romów. Film zdobył pięć nagród w Gdyni, doceniono go w Karlowych Warach i stał się międzynarodowym wydarzeniem.

Prowadzenie: Grażyna Torbicka.